Βίκινγκς ή Νορμανδοί

Οι κάτοικοι των σκανδιναβικών χωρών που, ως θαλασσοπόροι, πολεμιστές, πειρατές και έμποροι, εξορμούσαν στις θάλασσες και στις ακτές της βόρειας Ευρώπης από τον 7o έως τον 11o αι., φτάνοντας μέχρι την Ισλανδία, τη Γροιλανδία και το Λαμπραντόρ. Οι λαοί που είχαν εγκατασταθεί από τον 1o αι. μ.Χ. στη Νορβηγία, στη Σουηδία και στη Δανία εξελίχθηκαν σε κοινωνίες με αγροτικό χαρακτήρα και έντονη κλίση στο εμπόριο. Τα όρια όμως ανάμεσα στο εμπόριο και στην πειρατεία ήταν ασαφή και το ένα κατέληγε εύκολα στο άλλο. Η μεταπήδηση αυτή ευνοήθηκε από τη δεξιοτεχνία των Β. στη ναυπηγική και από τη συγκρότηση της κοινωνίας τους, όπου η κυρίαρχη τάξη των πολεμιστών διατηρούσε τις παλαιές ηρωικές παραδόσεις και συνήθειες, στις σκόρπιες κοινότητες σε όλη την έκταση της Σκανδιναβίας. Ο δοξασμένος θάνατος στη μάχη αποτελούσε βασικό στοιχείο της νοοτροπίας των Β., όπως προκύπτει από τον νορμανδικό θρύλο του Κόκκινου Ερρίκου και από το πάνθεον του Θορ και του Βουτίν. Στις κοινωνίες τους ίσχυε ο θεσμός της πολυγαμίας και ένας από τους λόγους που ώθησε τους Β. στα υπερπόντια ταξίδια τους ήταν ασφαλώς και η αύξηση του πληθυσμού· κυρίως όμως τα κίνητρα ήταν η δίψα τους για περιπέτεια, η εξερεύνηση νέων χωρών, το εμπόριο και η αρπαγή. Οι Β. ανέπτυξαν αξιόλογες εμπορικές σχέσεις, μέσω της Ρωσίας, με το Βυζάντιο και τον μουσουλμανικό κόσμο. Τα κράτη όμως αυτά, με την καλά οργανωμένη άμυνα, ανέκοψαν τις επεκτατικές τάσεις των Β. προς τα εδάφη τους. Η γεωγραφική τους θέση τους εξώθησε να τραπούν προς τις θάλασσες και έτσι προς το τέλος του 8ου αι. οι βλέψεις τους άρχισαν να στρέφονται προς τη Δύση, με συνδυασμένες ναυτικές στρατιωτικές εξορμήσεις. Το Αγγλοσαξονικό Χρονικό αναφέρει ότι η πρώτη τους επιδρομή στη Βρετανία έγινε το 787. Η επιδρομή επαναλήφθηκε το 793 και από τότε οι παράκτιες κοινότητες δοκίμαζαν όλο και πιο συχνά τα ορμητικά τους κύματα: δημιούργησαν ένα βασίλειο στο Δουβλίνο και το 865 αποβιβάστηκε στην Αγγλία η Μεγάλη Στρατιά, με πρόθεση την ολοκληρωτική κατάκτηση και εγκατάσταση των Β. στη χώρα. Αναχαιτίστηκαν όμως από τον Αλφρέδο και τους διαδόχους του. Το 890, κατέπλευσαν στα βρετανικά νησιά, κατέλαβαν τα νησιά Σέτλαντ, Ορκάδες και Εβρίδες. Οι επιδρομές αυτές κατέληξαν στη δημιουργία του Αγγλοδανικού βασιλείου του Κνουτ και των δύο γιων του (1016-42). Οι Β. της Νορβηγίας ακολουθούσαν συνήθως την πορεία προς τα βόρεια, φτάνοντας τελικά στην Ιρλανδία. Αργότερα, κατά τον 10o αι. προωθήθηκαν προς την Ισλανδία, ύστερα στη Γροιλανδία και από εκεί, γύρω στο 1000, εξερεύνησαν τη Βίνλαντ (Λαμπραντόρ) και τις ακτές της Βόρειας Αμερικής. Οι Β. της Δανίας διάλεξαν τον δρόμο της Μάγχης, που κατέληγε κι αυτός στην Ιρλανδία και κύριος στόχος τους ήταν οι βόρειες ακτές της ευρωπαϊκής ηπείρου. Στα μέσα του 9ου αι. εγκαταστάθηκαν σε νησιωτικές βάσεις, διέπλευσαν τους ποταμούς της Γαλλίας και εισχώρησαν βαθιά στην αυτοκρατορία του Καρλομάγνου. Το ίδιο το Παρίσι πολιορκήθηκε επανειλημμένα, φαίνεται όμως ότι οι Β. ηρέμησαν όταν ο Ρόλο ανακηρύχτηκε δούκας της Νορμανδίας σε αντάλλαγμα της νομιμοφροσύνης του προς τον Φράγκο βασιλιά. Οι Β. απέδειξαν ότι είχαν μεγάλη προσαρμοστική ικανότητα, χωρίς να χάσουν τον πολεμοχαρή χαρακτήρα τους. Έτσι, κατόρθωσαν τον 11o αι. να επεκταθούν στην Αγγλία και στη Σικελία. Άλλοι Β. επιτέθηκαν στις γαλλικές ακτές του Ατλαντικού, πέρασαν με τους στόλους τους στη Μεσόγειο και για ένα χρονικό διάστημα διατήρησαν μια βάση στον ποταμό Ροδανό. Τα αρχαιολογικά ευρήματα που μας άφησαν οι Β. είναι άφθονα. Ανακαλύφθηκαν αρκετά από τα πλοία τους και η κατασκευή τους μας δείχνει ότι μπορούσαν να πλέουν αντίθετα στον άνεμο, προχωρώντας ασφαλώς με κουπιά. Τα πρώτα τους πλοία ήταν μικρά, μέχρι τον 10o και 11ο αι. Τα μικρότερα, με το στενότερο στερεό σκαρί, χρησιμοποιήθηκαν για τα ταξίδια στον ωκεανό, ενώ τα μεγάλα και φαρδιά για μεταναστεύσεις και μεταφορές σε ρηχά νερά. Το πολεμικό πνεύμα της κοινωνίας και η πειρατεία που ασκούσαν οι Β. διαπιστώνεται από το πλήθος των θησαυρών που βρέθηκαν ακόμα και στη Ρωσία και στα βαλτικά κράτη, και από τους υπέροχους καταυλισμούς τους, όπως των Τρέλεμποργκ, Φίρκατ και Άγκερσμποργκ στη Δανία. Οι καταυλισμοί αυτοί ανήκουν στις μεταγενέστερες περιόδους και δεν έχουν σχέση με την εκλεκτή μειονότητα των πολεμιστών που πραγματοποίησαν τις πρώτες φάσεις των κατακτήσεων. Οι διακοσμήσεις των Β. εμφανίζουν το χαρακτηριστικό πάθος των Γερμανών για τα πολύπλοκα γραμμικά σχεδιάσματα με ενσωματωμένες κεφαλές ζώων. Το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την εποχή των Β. αυξήθηκε μετά την ανακάλυψη πολλών ρουνικών επιγραφών, που βρέθηκαν κυρίως στο ανατολικό τμήμα της Σουηδίας, όπου γίνονται συστηματικές ανασκαφές από ειδικούς επιστήμονες.